Hoe de ijsvogel blauw werd(22)

De zomereik is de meest algemeen voorkomende inheemse eik. Hij biedt een goede beschutting aan een rijke biodiversiteit. Het ecosysteem rond deze zomereiken bevat zo’n 500 organismen, onder meer insecten (veel wespjes met gallen), vlinders, vogels, zoogdieren, mossen en paddenstoelen. De Amerikaanse eik is geïmporteerd en wordt veel aangeplant. Het blad van de Amerikaanse eik is veel groter. Rond de Amerikaanse eik komen nauwelijks andere organismen voor. De eik kan wel 1500 jaar oud worden. Wilde zwijnen zijn dol op de eikels. In voor-christelijke religies waren oude eiken heilige bomen, gewijd aan Donar, de Germaanse god van bliksem en donder. (De eik is de boom die het meest getroffen wordt door de bliksem.) Na de intrede van het christendom zijn vele monumentale heilige eiken gekapt. Veel overgebleven eiken zijn aan Maria gewijd, daarom zien we vaak een eikenhouten Mariakapelletje naast een eik staan.





34 De ijsvogel


Hoe een vogeltje een prachtig blauwe kleur kreeg



Je ziet het ijsvogeltje weinig, het leeft in rustige gebieden, verborgen in bomen langs het water. Als een komeet vliegt hij in een rechte lijn, op zoek naar een goede visplaats. Vanaf een tak stort hij plots in het water om een vis te spietsen. De kenner ziet het beestje vaker, want die hoort de kenmerkende piep al voor het ijsvogeltje met 80 km per uur voorbijraast. Hebt u zich wel eens afgevraagd waarom hij naar bevroren water is genoemd? En waarom hij zo prachtig ‘tropisch’ gekleurd is?

Eindeloos lang dobberde de Ark van Noach op de wateren van de overstroomde wereld. Iedere dag keken de dieren naar buiten in de hoop dat de eindeloze regenperiode ten einde was gekomen en de lucht zou opklaren. Blauw was de kleur van de hoop. De hoop dat er een einde zou komen aan de zondvloed en aan de toorn van God. Op een dag zagen de dieren een strookje blauwe lucht aan de horizon. Was het water aan het zakken? Viel er al land droog? ‘Is er een vrijwilliger die op onderzoek wil uitgaan?’ vroeg Noach. De sterke witte raaf stelde zich direct beschikbaar, maar verkwanselde zijn opdracht. Daarop ging een andere vrijwilliger op onderzoek uit, een kleine grijze vogel met een dolkachtige snavel. Na zijn lange verblijf in de muffe Ark vloog de kleine vogel blij naar buiten. Vrolijk dartelde hij in het rond in de frisse lucht.



De zon brak door de sombere wolken en de lucht werd strak blauw, de lievelingskleur van dit vogeltje. Als een magneet werd hij aangetrokken door de blauwe lucht en hij vloog hoger en hoger. Zo hoog dat hij net zo blauw werd als de lucht. Het grijze verenpak werd een prachtig glanzend blauwgroen. En nog verder omhoog vloog hij, zo hoog dat hij zijn borst brandde aan de zon. Door de pijn stortte de vogel naar beneden en bluste zijn borst in het koele water. Zo kwam deze vogel aan een prachtig blauw verenkostuum met een roodbruine borst.

Toen het vogeltje tevreden over zijn prachtige tocht en mooie uiterlijk terugvloog naar de Ark, liet Noach hem niet meer binnen omdat hij zijn taak vergeten was. Zo werd hij gedwongen om te overleven op het water. Sindsdien leven deze mooie blauwgroene vogeltjes alleen maar van het water. Ze eten vis en waterinsecten. In de winter is dat een probleem. Als het hard vriest hebben ze honger en hangen ze hongerig in groepjes rond bij de laatste open plekken in het ijs in de hoop een visje te spietsen. En daarom worden ze ijsvogeltjes genoemd.



Door de zachte winters van de afgelopen jaren komen de meeste ijsvogels de wintertijd goed door. Tijdens strenge winters kan de helft sterven door voedselgebrek omdat het ijs vissen onmogelijk maakt. Door deze kwetsbaarheid brengen ze vele jongen groot uit zo’n 2 tot 3 nesten per jaar. Ze nestelen in steile, zanderige oeverwallen en graven een nest met toegangstunnel in het zand! Verbetering van de leefomstandigheden, door beekherstel en een betere waterkwaliteit, hebben ook bijgedragen aan de toename van het aantal ijsvogels. Het zijn racevogels: ze kunnen wel 80 km per uur vliegen. Het verschil tussen een ijsvogelman en -vrouw is alleen te zien aan de snavel. Die van de vrouw heeft oranje stukken in de ondersnavel; die van de man is helemaal zwart.





35 Hulst


Hoe Sint-Nicolaas ervoor zorgde dat één loofboom in de winter groen blijft

In ons land groeien vooral bomen die in de herfst hun blad verliezen. Hebt u zich wel eens afgevraagd waarom de hulst zijn groene blad in de winter behoudt? Daar weet Sint-Nicolaas meer van, een sprookje met een knipoog.



Lang geleden woonden de meeste mensen nog in hutten in dorpjes verspreid over het land. Vanuit zijn hemelse verblijf zag een aartsengel dat op mooie zomerse dagen rook uit de schoorsteen van een hutje omhoog kringelde. Dat vond hij merkwaardig, want als de temperatuur zo aangenaam warm is dat de kinderen in de rivier spelen – wie steekt dan toch een haardvuur aan? De aartsengel stuurde een heilige naar de aarde voor onderzoek.