Spoor(26)

De volgende factoren zijn van toepassing:



* Na 1994: opening van grenzen en internationale toestroom

Afschaffing van strenge grenscontroles en de hernieuwde deelname van Zuid-Afrika aan de internationale handel hebben een toestroom van buitenlandse toeristen, valuta en investeringen tot gevolg gehad, wat ook gold voor de voornaamste spelers in de transnationale georganiseerde misdaad. Het waren vooral syndicaten uit Nigeria, Rusland, China, Italië en Colombia die hun kans zagen, en zich al snel nestelden, met name in Johannesburg, Durban en Kaapstad.

Naar schatting zijn meer dan 100.000 Nigeriaanse burgers in die tijd Zuid-Afrika illegaal binnengekomen en hebben zich hier gevestigd.



* Bestaande infrastructuur

Het Zuid-Afrika van 1994 beschikte, ondanks het isolement van het land, over een uitstekende infrastructuur; een uiterst efficiënt bankwezen, uitstekende telecommunicatienetwerken, en uitgebreide weg-, spoor- en luchtverbindingen.

Zowel misdaadsyndicaten als buitenlandse investeerders en nieuwe bedrijven hebben hiervan geprofiteerd.

Er was bovendien al een basisstructuur van georganiseerde misdaad, in de vorm van de bendes van het Kaapse Schiereiland. Vooral heroïne en cocaïne begonnen in grote hoeveelheden het land binnen te stromen, en vonden een bestaand, zij het vrij rudimentair netwerk van verwerking en verspreiding.

Ook de smokkel van en handel in andere drugs, wapens, ivoor, hout, edelstenen, parelmoer en mensen begon gaandeweg toe te nemen.



* Een verzwakte politiemacht en moderne wetgeving

Precies tijdens deze instroom van transnationale misdaadsyndicaten werd de voormalige SAP tussen 1994 en 1996 getransformeerd in de nieuwe South African Police Service (SAPS). De gevolgen van dat proces zouden, ironisch genoeg, beschouwd kunnen worden als een van de beslissende factoren in de opkomst van de georganiseerde misdaad, vooral in de Wes-Kaap.

Positieve discriminatie, een groot percentage hoge functionarissen die ontslag namen of met pensioen gingen, omscholing en hervorming, verandering van structuren en overplaatsingen hebben niet alleen een enorm verlies aan ervaring binnen de gelederen van de politie teweeggebracht, maar ook het vertrouwen tussen leden en de algemene moraal binnen de dienst ernstig beschadigd. Interne ruzies, frustratie, obstructie en politisering hebben er ook toe bijgedragen dat de SAPS de georganiseerde misdaad uit het oog is verloren.

Het strafprocesrecht, gestoeld op moderne humane en internationaal aanvaardbare mensenrechten, kwam ook in die tijd op, waardoor wetshandhavers gedwongen werden de rechten van verdachten te respecteren, arrestatieprocedures te veranderen en ondervragingstechnieken grondig te herzien (waaronder het volledig afschaffen van de zogenaamde bekentenisformule – lees fysieke intimidatie – uit het Apartheidstijdperk).

De criminele inlichtingeneenheid is hierdoor volledig in het slop geraakt en moest vanaf de grond weer worden opgebouwd.

Hierdoor kreeg de georganiseerde misdaad een kans, die ze ten volle heeft benut.



* pagad, core en poca

Doordat de politie was lamgelegd, vlamde het burgerlijke verzet tegen de misdaad in de gekleurde gebieden op. De voornaamste verzetsgroep was PAGAD (People Against Gangsterism and Drugs), een islamitische pressiegroep, die in 1996 begon met burgerwachten tegen bendeleiders op de Kaapse Vlakte.

Betogingen tegen drugshuizen, schietincidenten, overvallen en eliminatie van leiders hebben de bestaande bendes ernstig in de wielen gereden, hiërarchische structuren verwoest en de criminele activiteiten een stevige knauw gegeven.

Voor de Vlaktebendes was het een evolutieproces; alleen de sterksten overleefden. De reactie van de overgebleven syndicaatsleiders was de oprichting van het Community Outreach Forum (CORE). De naam was doelbewust cynisch gekozen en had niets met gemeenschapszin te maken. Het was een consolidatie en hergroepering, en voor het eerst in de geschiedenis een samenwerkingsverband van de georganiseerde misdaad. Ze riepen een klein, efficiënt uitvoerend comité in het leven, dat binnen een paar maanden drugs, witwaspraktijken, smokkelarij en internationale samenwerking had gestroomlijnd en tot nieuwe hoogten van professionaliteit en geheimhouding had gebracht.

Een ander gevolg van het optreden van PAGAD was dat de top van de bendes wegtrok uit de gekleurde gemeenschappen naar traditioneel blanke woonbuurten en de activiteiten verlegde naar deze nieuwe gebieden, waar vooral de verkoop van onder meer cocaïne en hasj een nieuwe markt vond.

Een laatste factor was de aanvaarding in het parlement van de POCA (Prevention of Organised Crime Act), een veelomvattende wetgeving die de Staat bijvoorbeeld de macht gaf om beslag te leggen op de activa van bendeleiders en hun consorten.



* De Restless Ravens

De Restless Ravens vormden een betrekkelijk kleine, maar zeer efficiënte straatbende die begin jaren negentig voornamelijk in Manenberg, Bonteheuwel, Bishop Lavis, Heideveld, Surrey en Primrose Park opereerde.