De ogenverzamelaar(82)

‘Calciumcarbid en water veroorzaken acetyleen, een giftig gas. Als de traumahelikopter niet zo snel ter plaatse was geweest, had de explosie me gedood. Nu verloor ik alleen het licht in mijn ogen.’ Bij ‘alleen’ tekende ze denkbeeldige aanhalingstekens in de lucht. ‘Mijn hoornvlies is kapot. Onherstelbaar.’

‘Wat erg.’

‘Shit happens,’ zei ze laconiek en ze drukte de sigaret uit.

‘Dat is vreselijk,’ zei ik zacht.

Op driejarige leeftijd. Lang voordat je echt besef hebt van de wonderen van deze wereld. Heel begrijpelijk dat ze verbitterd is.

‘Heb je daarom die haattatoeage laten zetten?’

‘Haat? Hoe kom je daarbij?’ vroeg ze verwonderd. Toen gleed er een glimlach over haar gezicht. ‘Wacht even.’

Ze stond op, trok haar jas uit en knoopte de eerste drie knopen van haar blouse open.

‘Bedoel je dit hier?’

Ze kwam weer bij me zitten en wendde haar blote hals naar me toe. De runeachtige letters op haar huid vormden het woord fate – niet hate!

FATE

‘Lot,’ vertaalde ik zacht. De tatoeage glom als vochtige inkt in het warme kaarslicht.

Ze glimlachte. ‘Het hangt ervan af hoe je het bekijkt.’

Hoe je het bekijkt. Tot ziens. Een ogenblik...

Onze taal is vol visuele uitdrukkingen en ik vroeg me af of alle blinden ze zo vanzelfsprekend gebruikten als Alina. Ze verbaasde me nog meer toen ze me haar rug toekeerde. ‘Kijk nog eens goed!’

Eerst begreep ik niet wat ze bedoelde, maar later, toen ik over haar schouder keek, zag ik het opeens.

‘Het is een ambigram,’ zei ik stomverbaasd, waarbij ik er niet zeker van was of dat inderdaad de juiste benaming was. De ambigrammen die ik kende, bijvoorbeeld uit de thriller Illuminati, waren symmetrische grafieken die je honderdtachtig graden kon omdraaien en die dan toch hetzelfde woord gaven. Het eenvoudigste voorbeeld is de lettercombinatie WM. Maar de tatoeage van Alina was anders. Zoiets had ik nog nooit gezien. Als je de zwierige letters op hun kop hield, werd er een totaal nieuw woord gevormd met een heel andere betekenis.

LUCK

‘Luck,’ fluisterde ik. ‘Geluk.’

Ze knikte. ‘Of toeval. Ik geef de voorkeur aan die vertaling.’

Lot of toeval, dacht ik. Net als in het leven. Het is maar net hoe je het bekijkt.

‘Het is een asymmetrisch ambigram, om precies te zijn. Je staat ervoor en toch vat je de betekenis niet op het eerste gezicht, begrijp je? Daarom heb ik die tattoo laten zetten. Onze ogen zijn niet belangrijk. Het bewijs daarvoor draag ik tot in de eeuwigheid op mijn lichaam.’

Haar grote, droevige ogen waren recht op mijn mond gericht. ‘Ik denk dat het er niet om gaat wat we zien, maar wat we ínzien. Dat probeer ik me in elk geval voor te houden. Maar weet je?’

Ze knipperde, maar het was niet meer tegen te houden. De dam was doorgebroken. De tranen stroomden even plotseling als heftig over haar gezicht. ‘Het werkt gewoon niet!’

‘Alina...’

Ik pakte haar hand, maar die trok ze onmiddellijk terug. Ik raakte haar schouder aan en gleed weg toen ze me ook nog haar rug toekeerde.

‘Ik kan mezelf nog zo vaak voorhouden dat ik mijn ogen niet nodig heb,’ zei ze met gesmoorde stem. Ze trok haar benen op, zette haar laarzen op de bank en drukte haar hoofd op haar knieën als een vliegtuigpassagier die zich voorbereidt op het neerstorten van zijn toestel.

Of op het neerstorten van zijn ziel.

‘Dat ik de wereld waarin ik leef niet hoef te zien...’

Ik probeerde het nogmaals en streelde haar rug. Ze krulde zich nog verder op, terwijl ze haar schouders optrok, bijna alsof mijn aanrakingen slagen waren waaraan ze haar zwakke plekken niet wilde prijsgeven.

‘Ik kan me modieus kleden, opmaken, laten tatoeëren en mezelf voorhouden dat dat mijn blindheid iets minder blind zou maken, begrijp je?’ Haar lichaam trilde. ‘Maar dat werkt niet zo,’ herhaalde ze.

‘Laat me je helpen!’

‘Helpen?’ schreeuwde ze tegen me. ‘Hoe dan? Je hebt toch geen idee van de wereld waarin ik leef. Je doet je ogen dicht, het wordt zwart, en dan denk je: “Aha, zo is het dus als je blind bent.” Maar zo is het niet.’

‘Dat weet ik...’

‘Je weet er niets van. Of heb je wel eens meegemaakt dat je bij je schouder wordt gepakt en tegen je zin naar de overkant van de straat wordt gebracht, omdat ze denken dat een gehandicapte geholpen moet worden? Heb je je ook wel eens over rolstoelgebruikers moeten ergeren, voor wie ze de stoepranden verlagen, waardoor ik verdomme niet eens weet waar de stoep ophoudt en de weg begint? Doen mensen ook alsof je lucht bent en praten ze alleen met je begeleider? Ik wed dat het antwoord nee is, of niet soms?’

Ze snikte. ‘Je doet zo begrijpend, maar in werkelijkheid weet je er niets van, Alex. Ik wed dat je nog geen enkele keer hebt nagedacht over de stip op de toets van de vijf op je telefoon. Je raakt hem iedere dag aan, want hij zit op íédere vijf. Telefoon, rekenmachine, geldautomaat, computer. Dat is ons oriëntatieteken, zodat we blind kunnen telefoneren en getallen typen. Dag na dag raak je mijn wereld aan, maar je besteedt er desondanks geen enkele gedachte aan. Dus vertel me niet dat je iets van mij en mijn leven begrijpt. Je kunt het je niet eens ongeveer voorstellen.’ Ze haalde haar neus op, veegde met haar elleboog de tranen van haar gezicht en haalde diep adem. Een groot deel van haar spanning was met de woordenstroom ontladen. Toen ze verder sprak was haar stem alweer wat gezakt. Maar ze was nog lang niet klaar. Ik voelde dat het belangrijkste dat ze me te zeggen had nog moest komen.