In het wild(45)
De eerste reactie op deze kans viel misschien het beste te omschrijven als: een Caroline Tensen-achtig gevoel. Het is een gevoel dat te maken heeft met het volgende beeld: een blanke Nederlander die, vergezeld van een entourage en een cameraploeg, tussen een groep arme zwarte kinderen gaat staan om te vertellen hoe erg het allemaal is.
Bij deze reis zou geen sprake zijn van entourages en cameraploegen. Alleen van, ouderwets bijna, een geschreven verhaal over de levens van jonge vrouwen. In Recife.
♦
Het verhaal begint in Pontos de Carvalhos, een wijk in het stadje Cabo de Santo Agostinho. Vanuit sommige delen van Cabo de Santo Agostinho is het mogelijk om in de verte Recife te zien. Het ligt op minder dan een uur rijden. De hoge flats in het centrum van Recife vormen een soort doel om naartoe te werken. Ooit, als je goed je best doet, kun je daar terechtkomen: in de moderne grote stad waar het gebeurt. Pontos de Carvalhos wordt in de volksmond Pontezinha genoemd.
Het huis waar Karina vroeger woonde, ligt aan Santa Rosa, de centrale straat. In dat huis woonde ze met haar grootmoeder, haar vader en moeder, twee broers, een zus en drie neefjes. Alleen haar moeder werkte. Als schoonmaakster. Karina is achttien.
Het blijft ingewikkeld om te beschrijven hoe, door Nederlandse ogen bekeken, zo’n huis eruitziet. Het is zelfgebouwd, van bakstenen. De kamers worden niet gescheiden door deuren maar door gordijntjes. In het dak zitten gaten, wat tijdens de regentijd een probleem is. Terwijl de muren van baksteen zijn, ligt op de vloer beton.
Op de grond liggen matrassen. De matrassen, de lakens die daarop liggen en alle andere huisraad – laten we het zo zeggen: ze zijn niet nieuw. Het huis telt drie slaapkamers. De kamer die Karina vroeger deelde met twee broers en een zus is niet groter dan twee bij drie meter.
Door de centrale straat rijden niet veel auto’s. Overal hangt was te drogen. Het ruikt er naar vuilnis. Santa Rosa grenst aan een berg die is ingepakt met plastic. De berg is vijftig meter hoog en begroeid met bomen en gras. Ook liggen er veel stenen. De bedoeling is dat het plastic ervoor zorgt dat de berg niet omvalt als het regent.
♦
Langs de weg van Pontezinha naar Recife staan veel motels. Motels zijn hotels waar de kamers per uur worden verhuurd. De kamers worden gebruikt om de liefde te bedrijven. Meestal niet door mensen die getrouwd zijn. Tenminste, niet met elkaar.
De mooiste straat van Recife heet Avenida Boa Viagem. Het is een boulevard van zeven kilometer die langs het strand loopt. ‘s Avonds brengen mensen die geen huis hebben de nacht door op bankjes aan de boulevard. Of in het zand.
In andere landen zijn de werelden van de allerrijksten en de allerarmsten meestal gescheiden. Wanneer ze zich in dezelfde stad bevinden, is dat kilometers van elkaar verwijderd. Hun wegen zullen elkaar zelden kruisen. Zo is het niet in Recife.
Het hek van het appartementengebouw dat Côte d’Azur heet, gaat open nadat de bewaker op een knop heeft gedrukt. De bewakers zitten hier 24 uur per dag. Aan de Avenida Boa Viagem liggen de duurste hotels, restaurants, kantoren en appartementengebouwen.
In de hal staan drie leren banken. De bewaker belt naar boven voordat hij bezoekers de lift laat betreden. In Côte d’Azur beslaat ieder appartement een hele verdieping. De lift stopt op de vijfde etage in een klein halletje, bij de enige voordeur van de verdieping.
Maria Paula is alleen thuis. Tenminste, alleen met de vrouw ie ze in Brazilië domestica noemen. In België noemen ze het geloof ik poetsvrouw. De domestica woont sinds vijftien jaar bij de familie van Maria Paula in huis, ze kwam kort nadat Maria Paula werd geboren. De domestica heeft een eigen kamer in het appartement. Ze brengt glazen gekoeld water voor het bezoek en verdwijnt.
In het appartement waar Maria Paula en haar moeder wonen, speelt marmer een grote rol. Het ligt op de grond, er zijn meubelstukken van marmer en ook enkele beeldhouwwerken. Maria Paula heeft twee oudere broers. Ze zijn allebei het huis uit.
De broers studeren medicijnen en economie. Als ze klaar is met de middelbare school wil Maria Paula communicatie studeren. Ze wil als journalist bij de televisie werken of iets met marketing doen. Vorig jaar studeerde ze een maand in Cambridge. Maria Paula woonde bij een Engels gezin in huis. Brazilianen zijn open en willen een praatje maken. Ze moest wennen aan hoe de Europeanen zich gedroegen.
♦
De weg van Recife naar Olinda is niet lang. Olinda is een badplaats die tegen Recife aan ligt. De attracties bestaan uit een authentiek dorpsplein en het beste carnaval van de wereld – zoals ze dat in iedere stad van Brazilië zeggen.
De toeristen die Olinda bezoeken zijn van het type dat niet wil doen wat iedereen doet. Ze trekken door het land en bezoeken de geheime schatten die in de Lonely Planet worden aangeraden.
Onderweg van Recife naar Olinda passeer je veel water. De oceaan, rivieren, beekjes en meren. Op een van die meren, langs de snelweg tussen Recife en Olinda, is de Favela dos Coelhos gebouwd. Het is een systeem dat op het water van Recife op meer plekken wordt gebruikt. De favela bestaat uit zelfgebouwde houten hutjes die op palen in het water staan. Wanneer mensen hun hutjes niet op land bouwen maar op water kan de overheid ze niet tegenhouden.