De Hoeders Van Het Verbond(133)

'Ze hoort bij hen.'

'Bij wie?'

'Bij de club van Esteban.'

'Beatriz? Geen sprake van.'

'Ik begrijp er niets van.'

In het donker kauwen we op het brood en de appels. We zijn zuinig met het water.

In de stilte luisteren we naar elkaars ademhaling.



2

'Dus wie was hij?' vraag ik.

Ik hoor dat de Conservator rechtop gaat zitten en zijn keel schraapt.

'De Mozes uit de Bijbel heeft nooit geleefd.'

'Toch weet je wie hij was?' Ik snuif.

'De prins die we kennen als Mozes, was een Egyptenaar van koninklijken bloede. Hij was geen zoon van slaven. De bijbelredacteuren hebben hem aangepast aan zijn Israëlitische project. Zoals zo veel in de Bijbel is het Mozesverhaal mooier gemaakt en gekleurd.'

'Waarom deden ze dat?'

'Ze moesten een natie opbouwen. Eenheid van een volk maken. Een religie scheppen. Ze hadden een profeet nodig. Ze hadden een geweldig verhaal nodig dat indruk zou maken op het volk.'

'En daarom bedachten ze Mozes?'

'Een geniale zet. Door het literaire personage Mozes te creëren,, konden ze hem aan de hand van echte en verzonnen personen, mythes en fantastische gebeurtenissen gestalte geven.'

'Hoe dan?'

'Mozes' afkomst - of hoe de slavenzoon een prins werd - is een goed voorbeeld. Iedereen kent het verhaal uit het tweede boek, waarin de dochter van de farao de baby Mozes drijvend op de Nijl in een mandje van gevlochten papyrus vindt. [Exodus, tweede boek van Mozes, 2:3-10] Het probleem is dat een Egyptische koningsdochter nooit toestemming zou krijgen om een zoon te adopteren, zoals de Bijbel vertelt. De bloedbanden in Egyptische koningsfamilies waren zo heilig dat de farao's desnoods kinderen verwekten bij hun eigen zusters en dochters om het bloed maar zuiver te houden. Dat een halfgoddelijke koningsdochter de zoon van een Hebreeuwse slaaf zou mogen adopteren, is ondenkbaar.'

'Hoe is dat verhaal dan ontstaan?'

'Het verhaal over de geadopteerde zoon vindt deels zijn oorsprong in een parallel verhaal uit de Babylonische mythologie, en deels in de Egyptische geschiedenis. Veel farao's haalden prinsessen uit andere koningshuizen om politieke allianties aan te gaan. Velen daarvan kregen eigen paleizen en een eretitel, tet-sa-pro. Heb je een idee wat dat betekent?'

In het donker schudde ik mijn hoofd.

.

'Tet-sa-pro, Bjørn, betekent "farao's dochter". Deze arme vrouwen leefden in eenzaamheid en celibaat en mochten zelf geen kinderen krijgen. Een triest leven. Als ze een minnaar hadden, werden ze geëxecuteerd. Uit historische bronnen kennen we het lot van zo'n vrouw: de Syrische prinses Termut. Ze leefde als een tet-sa-pro in de tijd van Thoetmosis. Ze had geen kinderen. Toch vertellen historische bronnen dat prinses Termut een zoon opvoedde.'

'Een adoptiefzoon?'

'Ja. Hoe hij heette weten we niet, maar we weten wel dat de prinses toestemming kreeg om de jongen te adopteren omdat ze slechts een aangetrouwde vrouw was, een tet-sa-pro. Samen met de Babylonische mythe over de zuigeling die in een rieten mandje kwam aangedreven, ontstond het idee van Mozes' weg uit het slavenkamp naar het Egyptische koningshuis.'



3

'Dus wie was de bijbelse Mozes?'

'Een opstandige prins.'

'Echnaton?'

'Echnaton nam de troon over in plaats van zijn oudere broer.'

'En dat betekent?'

De Conservator zwijgt even. 'Mozes was Echnatons broer', zegt hij.

'Broer? Welke broer?'

'De oudste zoon van Amenhotep m, de kroonprins dus, heette Thoetmosis. Hij was ook bekend onder de naam Djehoetymos. Hij is het grote mysterie uit de Egyptische Oudheid.'

'Ik heb nog nooit van hem gehoord.'

'Precies. Terwijl alle verwanten om hem heen nog steeds grote namen zijn - zijn vader Amenhotep m, zijn moeder Teye, zijn jongere broer Echnaton, en zelfs Toetanchamon, de zoon van Echnaton of Amenhotep III - heeft niemand ooit gehoord van de kroonprins, Thoetmosis. Hij had de geschiedenis in kunnen gaan als de grote farao Thoetmosis v. In plaats daarvan verdween hij. Zonder elegieën, zonder eerbetoon van zijn familie en het volk. Zonder verklaring. De kroonprins verdween in alle stilte uit de geschiedenis.'

'Waarom?'

'Hij viel in ongenade. In het drieëntwintigste regeringsjaar van Amenhotep III verdween kroonprins Thoetmosis volkomen onverwacht uit de geschiedenis. Als een veer in de wind.'

'Wat is er gebeurd?'

'Een trieste geschiedenis. Kroonprins Thoetmosis was een gevierd krijgsheer en religieus leider, een dappere generaal in het leger van zijn vader. Net als Mozes kwam hij in opstand. Ja, er zijn te veel overeenkomsten tussen de kroonprins en Mozes dat het alleen op toeval kan berusten.'

'Zoals?'

'In de Bijbel lezen we dat Mozes een Egyptenaar doodde die een slaaf in Gosen mishandelde. Volgens een alternatieve versie van de bijbelgeschiedenis vluchtte Mozes niet naar Median, maar naar Ethiopië. Daar vocht hij zo heldhaftig dat men hem uitriep tot koning. In de Koran staat heel duidelijk dat Mozes als een koning in Ethiopië regeerde. En ook in de Talmoed wordt Mozes omschreven als koning.