De Hoeders Van Het Verbond(66)

Een windvlaag neemt verdord gras mee over het pad in de tuin.

'En nu?' vraagt hij. 'We geloven niet meer in hen. Nu zijn ze allemaal dood. Ze zijn niet allemaal vergeten. Maar niemand gelooft meer in hen. Ze worden niet meer aanbeden. Als ze al ooit bestaan hebben, dan brengen ze hun goddelijke leven in verveling door. Ze zijn dood.'

De wind die door de kruisgang blaast, klinkt als een zucht.

'Ik geloof, gaat de monnik verder, 'dat God ook dood is. De god die we kenden als Jahweh, Jehova, Elohim, de Heer. Hij had vele namen. Zoals er ook zo veel tekenen van zijn dood zijn. De profetieën van de Bijbel zijn vervuld. God is dood. Nietzsche had gelijk.'

'Hoe weet je dat?'

Hij lacht droevig en tandeloos. 'Kijk om je heen! Draagt de wereld de tekenen van een levende, actieve god? Is er ook maar iets wat erop duidt dat er een liefhebbende god over ons waakt?'

'Ik ben niet gelovig.

'Hoe kun je op de aarde leven als je geen geloof hebt?'

'Waarom moet ik in een god geloven?'

'Jezus is de weg, de waarheid en het leven.'

'Een fraaie slagzin, maar waarom zou jouw geloof meer waarheid hebben dan bijvoorbeeld dat van de boeddhisten of de Hindoes? Wat maakt jouw god machtiger dan de kracht van Brahma? Joden en christenen, mohammedanen en sikhs - ze geloven allemaal even sterk in hun god, hun vertolking, hun, waarheid. Hebben ze allemaal gelijk? Hebben ze allemaal ongelijk? Jouw god veroordeelt de andere. Dus vertel jij me eens: wie heeft er gelijk? Welke van de wereldreligies heeft het meest gelijk? En welk christelijk geloof behaagt jouw god en Jezus het meest? De katholieken? De mormonen? De Jehova's getuigen? De protestanten? De doopsgezinden? De pinkstergemeente? De adventisten?'

'Bjørn ...'

'Waarom moet ík in een god geloven die heerst over alle volkeren van de wereld, maar die nota bene een nomadenstam in het Midden-Oosten heeft uitverkoren? Hoe zit het met de inwoners van Hawaï? De Inuit? De aboriginals? Waarom zit jouw god daar in de hemel en drukt hij slechts een klein stammetje tegen zijn borst, terwijl anderen niet eens van hem horen?'

'Gods wegen zijn ondoorgrondelijk.'

'Gods wegen zijn volkomen irrationeel. Dat de Israëlieten zo'n drieduizend jaar geleden in hem geloofden, kan ik begrijpen. Dat mensen nog steeds zweren bij dit bijgeloof, is meer dan ik kan bevatten.'

'Zo spreekt een dwaas.'

'Je zegt zelf dat het hart van jouw god gestopt is met kloppen.'

'Een god sterft langzaam, Bjørn. Hij sterft niet in een nacht. Gebaseerd op bijbelverklaringen, tekens en begrip van profetieën en gebeden, luidt onze conclusie - het is een aanname, dat moet ik toegeven - dat het sterfbed van God ergens in de twaalfde eeuw is begonnen en dat hij aan het eind van de negentiende eeuw is gestorven. God is nu meer dan honderd jaar dood. Het lijkt niet tot ons door te dringen.'

'Jij bent een monnik. Wie aanbid je als je god dood is?'

'Houd je op met van je moeder en vader te houden als ze dood zijn? We aanbidden de herinneringen aan god. Aan Jezus. De waarden waar ze voor stonden en alles wat ze ons hebben geleerd.'

'Dus wat betekent dat als je gelijk hebt? Wie heeft het overgenomen? Zijn er andere goden die verdergaan waar God is opgehouden?'

'We weten het niet. Nog niet. De gnostici - de christelijke sekte die door de katholiek-orthodoxe kerkvaders als ketters werd bestempeld en de leerstellingen heeft verworpen - hebben onze god nooit als de almachtige en alleenheerser gezien. Integendeel, velen meenden dat Jahweh een lagere god was die aan grootheidswaanzin leed en wiens scheppingswerk - de aarde en de mensen - een bewijs was van zijn onkunde. Boven Jahweh en andere rivaliserende kleine goden stond een machtiger god, de ware god, die hoog verheven was boven de trivialiteiten hier op aarde. Tja, noch de joodse rabbijnen noch de christelijke kerkvaders konden dergelijke ketterij goedkeuren. De god uit het Oude Testament had immers bevolen om hem te aanbidden en niemand anders. Hm. Maar wat nu als de gnostici gelijk hadden? Wat nu als Jahweh uit het Oude Testament inderdaad een machtsbeluste god was - een aeon - die zich tot in het bezetene bezighield met bagatellen, bijvoorbeeld hoe wij mensen hem moesten aanbidden? Wat nu als Jahweh slechts een van de vele goden was? Wat als er een scheppingskracht bestaat, een ware God, die door geen enkele godsdienst in zijn heilige illusie is gevangen? Er kunnen honderden jaren verstrijken voordat de nieuwe god sterk genoeg is om zich aan ons mensen te openbaren en nieuwe profeten te kiezen naar wie de mensheid zal luisteren en aanbidden. Jij bent een kind van de goddeloosheid, van de secularisatie, van onverschilligheid ten opzicht van de eeuwigheid en al wat heilig is.

Zo bekeken is jouw atheïstische houding het resultaat van Gods afwezigheid in ons bestaan.'

We zitten een poosje zwijgend in de woestijnzon. Als we ons water hebben opgedronken en discreet achter onze hand hebben geboerd, gaat de monnik ons voor naar een koele onderaardse kelder onder het klooster. We lopen door meerdere kamers voor we aankomen bij een ijzeren deur die leidt naar een kamer die verlicht wordt door knipperende tl-buizen.