De Hoeders Van Het Verbond(122)

'Het originele manuscript', zegt Beatriz, 'ligt hier in het Miércolespaleis.'

'Esteban zegt dat daar niets bijzonders mee is.'

'Esteban liegt.'

'Zou ik het mogen bekijken?'

'Dat gaat niet zomaar. Alleen Esteban en ik hebben daar toegang toe. Een veiligheidsmaatregel. Iedere keer als we de deur, openen, wordt het opgeslagen in het veiligheidsrapport. Esteban zou vragen gaan stellen.'

'Helaas is het originele manuscript niet compleet', zegt de Conservator. 'De droge woestijnlucht in Egypte is perfect voor het conserveren van papyrus. De ruwe Noorse en IJslandse zeelucht is, om het mild uit te drukken, minder gunstig. Gedeelten van de papyrus zijn vergaan en er zijn vele lacunes. Veel is onleesbaar. Om het te kunnen lezen en de tekst correct te kunnen vertalen, hebben we de onbeschadigde kopie uit de Thingvellir nodig.'

'Kunnen jullie me nu eindelijk eens vertellen wat dit manuscript zo uitzonderlijk maakt?'

'Het is het origineel van een bijbeltekst.'

'Dat heb ik inmiddels begrepen. Maar wat staat er in de tekst dat het Vaticaan zo bang maakt?'

De Conservator staat op, vult onze halflege glazen bij en draait de dop op de fles.

'Bang ... Zo simpel is het niet. Duizend jaar geleden moest het Vaticaan met heel andere zaken rekening houden dan tegenwoordig. Ik weet niet hoe het Vaticaan zou reageren als het document in onze tijd boven water zou zijn gekomen. Maar duizend jaar geleden raakten ze in paniek.'

'Waarom?'

'Omdat de kerk eeuwenlang de illusie had verspreid dat de Bijbel Gods woord is.'

De woorden hebben een stuurse onderklank.

'Is dat niet de missie van de kerk?' vraag ik.

'Juist daarom zouden de autoriteit en invloed van de Bijbel en de kerk in duigen vallen als het Vaticaan zou erkennen dat de Bijbel een verzameling van goede, opbouwende verhalen is, geschreven door mensen, veranderd door mensen, verzameld en uitgekozen door mensen. En niets anders.'

'Iedereen weet dat de Bijbel niet letterlijk genomen moet worden. De Bijbel vertegenwoordigt iets groters. Er zijn niet zo veel mensen die hem letterlijk nemen.'

'O ja? Vraag dat maar eens aan de homo's. De vrouwen. Tweeduizend jaar lang zijn de vertolkingen van de kerk er bij ons in gehamerd. Je zou verbaasd staan als je wist hoeveel mensen de Bijbel als Gods woord aan ons mensen opvatten, alsof God zelf de pen ter hand heeft genomen. Vele gelovigen lezen de Bijbel als een bron voor begrip, aanbidding en contemplatie, geïnspireerd door God en door mensenhanden kenbaar gemaakt. Maar toch ... Dezelfde krachten die ten grondslag lagen aan de kruistochten, de inquisitie en de slavernij bloeien vandaag de dag nog.'

'Ik dacht dat dat met Luther was veranderd?'

'Tja. Paulus' uitspraken over homofilie. Een apostel die de boodschap over liefde, vergeving en medelijden predikt, veroordeelt homofilie en oogst daarmee nog steeds applaus bij veel kerkgeleerden.' De woorden worden eruit gespuugd. 'Wat denk je dat Jezus had gezegd over de haat die homo's onder christenen tegenkomen?'

'Nou, nou', zegt Beatriz en ze leunt naar voren en klopt hem kalmerend op zijn dij.

'Paulus leefde in een andere tijd', zeg ik.

'Precies! Wat bewijst dat de Bijbel iets is uit vervlogen tijden. Tegenwoordig veroordeelt de kerk dezelfde slavernij die lang van harte is gesteund. Maar de homo's worden nog steeds met een duivelse ijver en een brandende haat vervolgd.'

De Conservator haalt na deze uitbarsting hijgend adem en zoekt steun op zijn bureau.

'Gaat het een beetje?' vraagt Beatriz.

'Ja, ja, ja!'

'De Conservator laat zich makkelijk meeslepen', zegt ze. 'Maar ik ben het met hem eens. De Bijbel is een literair en mythologisch meesterwerk dat hoorde bij zijn tijd, zijn mensen en zijn wereld. Nu kunnen we kiezen of we de Bijbel als religieuze boodschap of als filosofisch manifest willen zien. Het hangt van het geloof van de lezer zelf af of de Bijbel de woorden van God bevat. De autoriteit van de Bijbel is afhankelijk van de kracht en onbetwistbaarheid van die woorden.'

Beatriz haalt diep adem. De Conservator maakt gebruik van die pauze: 'Meer dan vijftienhonderd jaar geleden kreeg onze Bijbel het predikaat van goedkeuring. In al die eeuwen hebben, pausen, geestelijken, priesters en predikanten zich achter de onaantastbaarheid van de Bijbel geschaard. Bekritiseren van de Bijbel is zoiets als weigeren te geloven dat God bestaat. Soldaten moesten vechten om het woord van de Bijbel te verdedigen en te verspreiden. Miljoenen mensen zijn uit naam van de Bijbel vermoord.'

Terwijl de Conservator een hoestbui krijgt, zie ik kans een vraag te stellen: 'Hoe kunnen de Thingvellir-rollen daar verandering in brengen?'

De Conservator snakt nog naar adem, dus Beatriz antwoordt: 'De meest oorspronkelijke tekst van allemaal - het theologische fundament voor het jodendom, het christendom en de islam - zijn de boeken van Mozes. Het scheppingsverhaal. De geschiedenis van de patriarchen. Exodus, Kanaan, Kaïn en Abel. De wetten. De verordeningen. De tien geboden. Al deze verhalen vormen het fundament voor onze gemeenschappelijke cultuur en ons begrip van de wereld.' Ze klopt de Conservator op zijn rug terwijl hij blijft hoesten. 'Mozes behoort tot de invloedrijkste personen uit de wereldgeschiedenis. De helft van de wereldbevolking baseert zijn geloof op Mozes' woorden. De almachtige God die naar voren komt in de boeken van Mozes is nog steeds dezelfde God die door christenen, joden en moslims wordt aanbeden.'