Hun leider was de meedogenloze, ambitieuze en uiterst intelligente Willem (Willy) ‘Tweetybird’ de la Cruz (53), die toen al twee keer een gevangenisstraf had uitgezeten wegens mishandeling (1978-1981) en beroving (1983-1988). Hij heeft zijn bijnaam te danken aan zijn hobby, het fokken van parkieten, maar ook aan het ritueel om een levende vogel in de mond van verraders te stoppen nadat hij ze had laten vermoorden.
De la Cruz en de Restless Ravens hebben enorm geprofiteerd van de chaos die PAGAD in 1996 veroorzaakte. Juist doordat ze kleiner waren en dus als een minder grote bedreiging werden gezien, liet PAGAD hen meestal met rust. De Ravens hebben niet alleen dat tijdperk overleefd, maar ook als gevolg van het optreden van burgerwachten nieuwe rekruten en afzetgebieden geworven.
De la Cruz was ook een van de oprichters van CORE, en speelde met zijn goede onderhandelingsvaardigheden en netwerken uiteindelijk een sleutelrol in de alliantie. Daarbij zag hij al vroeg de bedreiging van de POCA-wetgeving en de toepassing ervan door de bijzondere onderzoekseenheid, de Schorpioenen.
Zijn angst dat de autoriteiten beslag zouden leggen op zijn aanzienlijke tegoeden en bezit dwong hem twee belangrijke mensen aan te stellen, allebei vertrouwelingen die hij in de gevangenis had ontmoet.
De eerste was een accountant, de voormalige boekhouder Moegamat Perkins (49, straf wegens fraude uitgezeten van 1982-1988), die moest zorgen dat de activa van de Ravens in de eerste plaats niet op naam van De la Cruz stonden en ten tweede dat ze zo waren georganiseerd dat beslaglegging vrijwel onmogelijk zou zijn.
De tweede was een ‘generaal’, een krachtpatser die met moord, geweld en intimidatie gezag voor de Ravens kon afdwingen, maar ook een tegenwicht kon bieden dat ervoor moest zorgen dat de invloed van accountant Perkins beperkt bleef. Zijn keuze was gevallen op Terrence Richard Baadjies (50, ‘Terry’, ‘Terror’, ‘de Terrorist’), op zijn vijftiende wegens moord veroordeeld tot jeugddetentie, daarna een gevangenisstraf uitgezeten wegens de handel in verdovende middelen, zware mishandeling en doodslag.
Beide aanstellingen waren een meesterzet. Toen de Schorpioenen en vooral de afdeling Georganiseerde Misdaad van de SAPS tussen 2000 en 2006 beslag legden op bijna 200 miljoen rand aan activa van bendes op het Kaapse schiereiland, waren de Ravens onaantastbaar.
En met Terror Baadjies en zijn soldaten die altijd bereid waren om met geweld de werkzaamheden van benadeelde syndicaten over te nemen, ontwikkelden de Restless Ravens zich in dat tijdperk tot een van de succesvolste misdaadorganisaties in de Kaap. De prominente rol van De la Cruz bij CORE kreeg ook een extra impuls.
Het rekruteren van jonge, gekleurde mannen op de Kaapse Vlakte door de Ravens werd aanzienlijk vergemakkelijkt door de sociaaleconomische neergang van die gemeenschap sinds 1994. De belangrijkste factoren daarvoor zijn onder andere:
De drug ‘tik’ (crystal meth): 91% van alle tikverslaafden is gekleurd, met een gemiddelde leeftijd van 16,6 jaar.
18% van alle gekleurde jongeren tussen 14 en 34 zit in de gevangenis wegens misdaad.
21,8% van de gekleurde jongeren van 16 jaar gaat niet naar school.
48% van de gekleurde gemeenschap is economisch niet-actief of werkloos. (Op een totaal van 2,7 miljoen zijn er 975.000 niet-actief en 340.000 werkloos.)
* Ten slotte
Het succes van de Restless Ravens (en hun ontduiking van de POCA) heeft misschien juist het soort aandacht getrokken dat ze niet wilden hebben. Volgens een recent bericht in Die Burger (28 augustus 2009) heeft de nieuwe provinciale DA-regering in de Wes-Kaap opdracht gegeven een speciale openbaar aanklager aan te stellen om de activiteiten van de bende te onderzoeken met het oog op een verdenking van belastingontduiking.
16
(15 september 2009. Dinsdag.)
Aan het eind van de middag vraagt Mentz hen binnen met een glimlach en een opgewekt: ‘Ga zitten, collega’s.’ Ze vertelt dat de minister na de lunch heeft gebeld.
Hij wilde graag horen of er nieuwe ontwikkelingen waren. Ze kon hem vertellen van Walvisbaai. En toen zei hij: ‘Janina, de president en ik hebben grote waardering voor je werk, maar vooral voor de manier waarop je deze zaak hebt aangepakt. Kijk eens naar je budget. Als je meer nodig hebt, moet je het zeggen, want het heeft voor ons hoge prioriteit. Er is nog iets wat ik moet zeggen: je hebt misschien al geruchten gehoord over een nieuwe structuur van de inlichtingendiensten, ik hoor dat het overal in de wandelgangen rondwaart. Nou, Janina, ik kan je vertellen dat jouw bureau voorlopig geen deel uitmaakt van de plannen van de president.’
Janina Mentz leunt achterover in haar stoel en kijkt de twee mannen intens tevreden aan.
Masilo steekt zijn duimen onder zijn bretels en glimlacht, langzaam en breed.
Rajkumar, getrouw aan zijn aard, zoomt in op het woord ‘voorlopig’.