De luidspreker bracht een reeks piepklanken voort.
'Beschrijf de standen in het Engels.'
'Knop één, bovenop - instellen op het symbool dat lijkt op een B op zijn kant. Knop twee - op het symbool dat lijkt op een N binnen een ovaal. Knop drie - op het symbool dat uit twee concentrische driehoeken bestaat.'
Allixter zocht in zijn zak naar een stuk papier en kreeg prompt de bol met de veranderende kleuren weer te pakken. Hij stak hem terug, vond zijn bloknoot en noteerde daarop de gegevens.
'Zo,' zei hij. 'Ik ga naar de remmersbank. Ik wil de remmingen die op dit moment doorgebrand zijn, voorgoed en compleet uitwissen. Wat is de makkelijkste manier?'
'Naast het paneel is een reeks wijzers en een knop. Stel de wijzers in en druk dan op de knop. Met deze handeling wordt de betekenis uit de vlokken gewist.'
'Prima,' zei Allixter. 'En als alles gerepareerd is, zijn ze nog steeds blanco?'
'Juist.'
'Uitstekend.' Allixter ging naar de wijzers. 'Vertel me nu hoe ik ze moet instellen.'
Hij luisterde en draaide aan de wijzers en drukte op de knoppen tot zijn pols pijn deed.
'Nu zijn die remmingen dus permanent uitgewist?'
'Ja.'
'En jij vernietigt iedere Plag die voet op de planeet zet?'
'Machine heeft geen bevel tot het tegendeel. Plags worden vernietigd.'
'Hoe schep ik nieuwe remmingen?'
'Sluit lege vlok aan, spreek bevel uit.'
'Verbind me met een lege vlok.'
'Verbinding gelegd.'
'Het is verboden mij te doden.'
'Bevel in strijd met fundamentele opdracht. Bevel tegengehouden door monitor.'
Allixter knarsetandde. 'Hoe moet ik dan naar huis? Zodra ik jou alleen laat, ga je je best doen om mij te doden.'
'Probleem bevat onvoorspelbare variabelen.'
'Nou, bedankt,' zei Allixter. 'Met andere woorden, zoek het zelf maar uit. Goed, goed. Ben je nog bezig met dat probleem dat ik je opgaf?' 'Ja.'
'Hoe ver ben je al?'
'Bij benadering half voltooid.'
'Snel hoor.'
'Berekening van zulk materiaal is grotendeels automatisch.'
'Hmm.' Allixter wreef door de luchthuis over zijn kin. 'Leg contact met een lege remmingsvlok.' 'Contact gelegd.'
'Vernietig geen installaties als dat de inboorlingen kwaad doet of hun leven bemoeilijkt.'
'Instructie genoteerd.'
Allixter aarzelde. Hij keek weifelend naar de verrijdbare reparateur. 'Als ik hem weer in elkaar zet, hangt hij die grote hamer dan weer op?'
'Ja.'
Allixter grijnsde. 'Nou ja - we gaan verder.'
Hij herstelde de reparateur volgens instructies en maakte het apparaat daarna dicht. Het ding bleef roerloos staan. 'Hoe starten we hem weer?' vroeg hij.
'Regelkast op achterkant is uitgerust met hoofdschakelaar. Haal deze neer.'
Allixter durfde niet zo goed. Er waren te veel onvoorspelbare mogelijkheden. 'Wat gaat de reparatiemachine het eerst doen?' vroeg hij sluw.
'Hij zal de beschadigde stukken van de remmingsbank vervangen.'
'Maar ze zijn nu blanco?'
'Ja.'
'En dan?'
'Hij zal Lager KB -vierhonderdacht smeren, dat warmgelopen is, en een versleten isolatie in het Paradoxoplosstelsel vervangen.'
'Wanneer hangt hij de hamer op?'
'Over achttien komma negen minuten.'
'Hm. Tijd genoeg om hieruit te komen, maar verder... Zal ik de afstemming van de uit-buis kunnen veranderen en van de planeet kunnen vertrekken voordat er nog meer geweld losbarst?'
'Probleem bevat onvoorspelbare variabelen.'
Allixter begon te ijsberen. 'Als ik de aandacht van de machine vasthoud, ontkom ik wel. Zoniet, dan word ik geëxecuteerd als ongewenste vreemdeling... Alle robots zouden een hobby moeten hebben, iets om ze bezig te houden zodat ze geen kattenkwaad uithalen. Misschien...' Hij aarzelde. 'Het gaat me wel geld kosten.' Hij dacht scherp na. 'Maar wat maakt een paar frank uit, vergeleken met mijn leven?'
Hij trok de kwartsbol uit zijn zak en het kristallen wezentje dat erin opgesloten zat gloeide, glansde, vonkte met steeds wisselende kleuren - blauw, rood, zeegroen. Allix- ter zette de bol op een uitstekend randje ter hoogte van zijn kin. 'Kun je die bol zien?'
'Ja.'
'Zie je die kleuren?'
'Ja.'
'Kijk naar de bol en die kleuren. Dit gaat jouw hobby worden, iets waarmee je je kunt amuseren tijdens de eenzame uren van de nacht. Je moet voorspellen welke kleur de bol gaat krijgen. Als je het mis hebt, herzie je je berekeningen en doe je een nieuwe voorspelling.'
'Instructie genoteerd,' zei de robot.
Allixter raakte de gladde kwartsbal nog even aan. 'Zo, mijn kleine juweeltje, wees nu maar zo grillig als je kunt. Ik wil wedden dat ieder vonkje leven met vrije wil iedere machine in de war kan brengen en verslaan, hoe gecompliceerd en wijs die machine ook is. Dus pronk maar met al je mooie kleuren en doe het zo wild en listig als je kunt.' Hij haalde de schakelaar op de verrijdbare reparateur om.
De deur zat nog op slot. Allixter brandde hem open met zijn lasser en stapte op het pad van stenen latten dat uitkeek op de nevelige grijze vallei. Hoog boven hem gloeiden de myriaden zonnen - vlammen in talloze kleuren, dichtbij en ver weg in de violette hemel.