Allixter rolde de vertaalmachine erheen en zei: 'Vriend, vriend. Komen uit, kijken.' De spreker moest een soortgenoot van het lijk zijn, dacht hij - misschien iemand die hem op afstand observeerde via de lens.
De luidspreker zei in het Engels: 'Bouwen over veel werelden. Bouwen woorden door machine.'
Blijkbaar was de toeschouwer een intelligent wezen, dacht Allixter. Goed, dan maar Cyclus B. Hij schakelde hem in, maar de stem deed geen poging om de machine woorden te geven. Hij zei: 'Man praten. Man praten.'
'Ha-hmm,' zei Allixter bij zichzelf. 'Verstandig knaapje, hij wil Engels leren. Hij heeft zeker liever dat ik praat dan dat hij 't zelf doet. Het zal wel bij m'n werk horen, al ben ik aangenomen als mecanicien en niet als taalkundige. Nou ja...'
Hij begon de Engelse woorden bij de afbeeldingen op het scherm te geven.
Cyclus B, met de voornaamwoorden, was afgewerkt. Hij begon met Cyclus C. De stem zei: 'Meer woorden, sneller. Alles komt begrepen en herinnerd.'
'Hmm,' mompelde Allixter. 'Ik heb met een genie te maken. Die knaap heeft een geheugen als een spons. Goed dan, hij krijgt zoveel als hij aankan.' En hij beschreef heel gedetailleerd de taferelen die het scherm aanbood, en hij completeerde de fundamentele denkbeelden met massa's extra materiaal.
Na twee uur was hij gevorderd tot en met Cyclus F, wat normaal gesproken het werk van een maand inhield.
Toen hij de schakelaar omzette, zei hij: 'Zo, beste vriend, waar je ook bent, nu moet je met me kunnen praten en misschien wil je een paar vragen van me beantwoorden.'
4
Zijn eigen stem echode uit de luidspreker. Allixter staarde er verbaasd naar. 'Vraag - archief geeft informatie terug. Dat is zijn taak.'
'Ten eerste...' Allixter aarzelde. Wat kwam er eerst? Terwijl hij nadacht hoorde hij geknars en een suizend geluid. Het stompje van de hamersteel zwaaide naar hem toe. Als de hamer er nog aan had gehangen, had Allixter nu naast het lijk op de vloer gelegen.
Hij dook bang in elkaar. 'Wie probeert me toch te vermoorden? En waarom? Ik wil alleen maar terug naar de Aarde.'
De luidspreker zei ontwapenend bedaard: 'Beschermingsinstrumenten proberen u te doden omdat remmingsmechanisme gedesorganiseerd is.'
Met een bezorgde blik naar het lijk zei Allixter: 'Hoe moet ik dan in leven blijven?'
'Constante impuls van de aandachtseenheden put energie uit de B-sub-C-monitor en houdt relais open. Zolang u materiaal levert dat aandachtbanken bezighoudt, zullen automatische beschermende instrumenten niet functioneren.'
'Ik zal m'n best doen,' zei Allixter. 'Zijn gesprekken veilig?'
'Zolang aandacht gaande wordt gehouden. Drie seconden tijdsverloop is kritieke norm. Deze tijd is nodig om lading langs relais weg te laten vloeien.'
'Wie ben jij? Met wie spreek ik?'
'Deze stem is de wellevendheidseenheid van de Planeetmachine.'
'Zeg dat nog eens?' zei Allixter verwonderd.
De boodschap werd herhaald. Allixter staarde verbijsterd en met ontzag naar de luidspreker. 'Als ik 't goed begrijp ben je dus een soort robot?'
'Ja.'
Drie seconden gingen snel voorbij. Haastig vroeg Allixter: 'Wat voor functie heb je? Wat doe je?'
'Wanneer functioneel, leidt machine wereldwijde installaties die energie van zonnen verzamelen en deze energie beschikken voor aangewezen taken.'
'En dat zijn?'
'Machine delft, smelt, raffineert erts, maakt alliages en vormt metalen onderdelen, beheert fotosynthetische tanks die fluorsilicium- en fluorkoolstofverbindingen produceren, monteert en fabriceert artikelen in classificatie Zo, programma's Ba-Negentien tot en met Pec-drieëntwintig. Wanneer voltooid, worden producten afgeleverd door tunnel aan moederplaneet Plagigonstok.'
Allixter beet zich vast in één onderdeel van de uitleg. 'Dus deze planeet is een kolonie van een andere wereld? Plag- Plagi- nog iets? En de inboorlingen, wat doen die hier?'
'Inboorlingen doen nodige ongeschoolde arbeid. Worden in natura uitbetaald.'
Allixter keek even naar het lijk. 'En waar zijn alle- hoe noem je ze?'
'Vraag onduidelijk.'
'Wat voor wezen is dat lijk daar op de vloer - welk ras?'
'Hij is een Plag, een Meester van het Heelal.'
Allixter lachte wat. 'Zijn er nog meer in de buurt?'
'Er zijn er twaalf in soortgelijke toestand.'
Er liep een rillinkje over Allixters rug. 'Wat bedoel je met soortgelijke toestand?'
'Lichaamsfuncties zijn verstoord door desorganisatie van hersencentra.'
'Zijn ze dood?'
'Ze zijn dood.'
'Heb je ze vermoord?'
'Beschermingsinstrumenten hebben hen vermoord.'
'Waarom?'
'Remmingsmechanisme functioneert niet. Machine heeft fundamentele opdracht geen Plags te doden. Deze opdracht
is geblokkeerd. Nu doodt machine Plags zonder remming en verwoest Plagse installaties naar willekeur.'
'Waarom maak je de inboorlingen dan niet dood?'
'Remmers betreffende autochtonen functioneren nog. Machine beschermt autochtonen. Machine doodt buitenaardse levensvormen die deze kamer betreden, mentaal centrum van machine. U overleeft alleen bij toeval - aandachtseenheden, lekkend uit B-sub-C-monitor, schakelen uitroeiers uit.'