Martin Oscarsson overwoog zijn voorstel.
‘Thomas Rundstedt weet dat u mij bezoekt’, zei hij.
‘Hij weet niet waar het over gaat’, wierp Wallander tegen.
Terwijl Martin Oscarsson met zichzelf overlegde, wachtte Wallander af. Toch wist hij al hoe het zou gaan. Hij twijfelde er niet aan dat Martin Oscarsson een wijze oude man was.
‘Ik ga op uw voorstel in, hoofdinspecteur’, zei hij ten slotte. ‘Maar ik kan niet garanderen dat ik op al uw vragen antwoord kan geven.’
‘Kan of wil?’ vroeg Wallander.
‘Dat is mijn zaak’, antwoordde Martin Oscarsson.
Wallander knikte. Ze waren het eens.
‘Het probleem’, zei Wallander. ‘Wat was dat?’
‘De Provinciale Staten van Malmöhus waren het slachtoffer geworden van grove fraude’, zei Martin Oscarsson. ‘Toen wisten we nog niet om hoeveel geld het ging, maar dat weten we nu wel.’
‘Hoeveel?’
‘Vier miljoen kronen. Geld van de belastingbetalers.’
‘Wat was er gebeurd?’
‘Ik moet u eerst een achtergrond schetsen van hoe Provinciale Staten werken, hoofdinspecteur, anders begrijpt u het niet’, zei Martin Oscarsson. ‘Wij zetten jaarlijks vele miljarden om, via een aantal activiteiten en afdelingen. Het financieel beheer van Provinciale Staten vindt uiteraard centraal plaats en is geheel geautomatiseerd. Op verschillende niveaus zijn verschillende beveiligingssystemen ingebouwd, om te voorkomen dat er verduistering of andere onregelmatigheden optreden. Er zijn beveiligingssystemen die ook de hoogste bazen controleren, maar daar hoef ik in dit geval niet verder op in te gaan. Wat wel belangrijk is om te onderstrepen, is dat er uiteraard een doorlopende controle plaatsvindt op alle uitbetalingen. Als iemand de bedoeling heeft zich binnen Provinciale Staten met financiële criminaliteit bezig te houden, dan moet de persoon in kwestie zeer goed op de hoogte zijn van hoe het geld tussen de verschillende rekeningen heen en weer wordt gesluisd. Dit is in elk geval de achtergrond.’
‘Ik geloof dat ik u begrijp’, antwoordde Wallander die op het vervolg wachtte.
‘Door wat er gebeurde werd duidelijk dat de veiligheidsvoorschriften niet waterdicht waren’, vervolgde Martin Oscarsson. ‘Die zijn sindsdien dan ook radicaal veranderd. Tegenwoordig zou die vorm van fraude niet meer mogelijk zijn.’
‘Neemt u de tijd’, zei Wallander. ‘Ik wil graag dat u zo gedetailleerd mogelijk vertelt wat er is gebeurd.’
‘Er zitten nog steeds gaten in het verloop van de gebeurtenissen,’ zei Martin Oscarsson, ‘maar wat we weten is het volgende: zoals u misschien weet, hoofdinspecteur, heeft de hele Zweedse overheid de laatste jaren een enorme verandering doorgemaakt. In veel opzichten was het alsof je een operatie moest ondergaan zonder voldoende verdoving te krijgen. Vooral degenen onder ons die tot de oudere traditie binnen de ambtenarij behoren, hebben aanzienlijke problemen gehad om de heftige bewegingen bij te houden. De ommekeer is nog steeds niet voltooid en het zal nog wel even duren voor we alle consequenties kunnen overzien. Maar de overheden op verschillende niveaus moesten geëxploiteerd gaan worden als vrije ondernemingen, met markteisen en concurrentie. Verschillende afdelingen werden omgevormd tot vennootschappen, andere werden aanbesteed, maar op alle afdelingen werden de eisen van efficiency aangescherpt. Voor onze provincie hield dat onder meer in dat er een aparte vennootschap moest worden opgericht om te zorgen voor de inkoop die een provincie elk jaar doet. De provincie als klant hebben is het beste wat een bedrijf kan overkomen, of er nou waspoeder of grasmaaiers geproduceerd en verkocht moeten worden. In verband met de oprichting van die vennootschap hadden we een organisatieadviesbureau ingehuurd dat, onder veel meer, de sollicitatiebrieven moest beoordelen voor de nieuwe posities van afdelingshoofd waarvoor advertenties waren geplaatst. En toen werden we het slachtoffer van die fraude.’
‘Hoe heette dat organisatieadviesbureau?’
‘strufab. Maar ik kan me nu even niet herinneren waar die afkorting voor stond.’
‘Wie zat er achter dat bedrijf?’
‘Het was onderdeel van een divisie van de investeringsmaatschappij Smeden. Dat is weer een beursgenoteerd bedrijf dat u misschien wel kent, hoofdinspecteur.’
‘Daar weet ik heel weinig van’, antwoordde Wallander. ‘Is er ook een hoofdeigenaar?’
‘Voorzover ik weet hadden Volvo en Skanska destijds grote aandelenbelangen in Smeden. Maar dat is sindsdien misschien anders geworden.’
‘Daar kunnen we op terugkomen’, zei Wallander. ‘Laten we terugkeren naar de fraude. Wat gebeurde er?’
‘We hadden in de nazomer en het begin van de herfst een aantal bijeenkomsten om de oprichting van de nieuwe vennootschap te bekrachtigen’, zei Martin Oscarsson. ‘Het organisatieadviesbureau werkte efficiënt en onze juristen prezen de mensen erg; de financiële hoofden van de Provinciale Staten deden dat ook. We hadden het uitvoerend orgaan van het provinciaal bestuur zelfs voorgesteld de mogelijkheid te bespreken om strufab door middel van een langetermijncontract aan de provincie te binden.’