Wie in Shopping Recife rondloopt, kan niet anders dan concluderen dat het gebouwd is in een van de meest welvarende delen van de wereld. Als ze niet op hun Black-Berry’s kijken, rijden de bewakers rond op gemotoriseerde karretjes; de oppervlakte van het winkelcentrum is te groot om te belopen.
En dan. Aan de ene kant van Shopping Recife ligt een parkeerterrein. Porsche, BMW en Mercedes zijn populaire automerken onder de bezoekers. Aan de andere kant, direet naast het winkelcentrum, is een muur gebouwd. Aan de achterzijde van die muur, op niet meer dan een paar meter afstand ervan, begint Entra Apulso. Entra Apulso is de naam van een favela.
♦
Maria Paula loopt naar buiten om het balkon te laten zien. Mensen die op bezoek komen, ervaren het balkon als het hoogtepunt van de rondleiding door het huis. Het is een groot balkon, over de hele lengte van het appartement, en biedt een onvergetelijk uitzicht over de Avenida Boa Viagem en het strand.
Maria Paula gaat nooit naar het strand dat onder het balkon ligt. Met haar moeder reist ze weleens naar hun strandhuis in Serrambi, op een paar uur rijden van Recife. Daar bezoekt ze soms het strand, maar ze ligt liever bij het zwembad dat bij hun strandhuis hoort.
Ze vindt dat het strand bezoeken meer iets is voor de vakantie, niet om thuis te doen. Het strand van Recife is zo gewoon. En er komen mensen uit de hele stad. De meesten zijn nogal volks.
Met haar vader gaat Maria Paula ieder jaar naar Bariloche in Argentinië. De ouders van Maria Paula zijn gescheiden. Haar vader is de eigenaar van Nordeste, een grote verzekeringsmaatschappij. Hij heeft een nieuwe, jongere vrouw. Haar moeder verdient geld met het organiseren van evenementen. Ze heeft nog geen nieuwe relatie. Volgens Maria Paula houden Braziliaanse mannen meer van jonge vrouwen. Als een Braziliaanse man rijk is, hoeft zijn vrouw geen geld te hebben, als ze maar jong is. Dat maakt het niet makkelijk voor haar moeder.
Voor zijn werk reist haar vader veel naar Sao Paulo, het economische centrum van Brazilië. Maria Paula vliegt vaak met hem mee. Het liefst in een weekend dat er een evenement is. Een paar weken geleden ging ze op één dag heen en weer voor een concert van Madonna.
Over twee jaar wil ze in Sao Paulo studeren, net als haar broers. Ze weet nog niet zeker of ze na haar studie naar het buitenland wil, maar als ze in Brazilië blijft, wordt het Sao Paulo.
Eerst moet ze de middelbare school afmaken. Haar school ligt een paar blokken verderop. Maria Paula zou er in een kwartier heen kunnen lopen, maar dat is te gevaarlijk. Ze wordt gehaald en gebracht door een taxi.
♦
Voordat ze zwanger werd, had Angilica dromen. Ze wilde studeren en terug naar Sao Paulo, waar ze woonde als kind. En ze wilde een keer naar China. Hoe het komt weet ze niet, maar Angilica is altijd nieuwsgierig geweest naar China. Al die mensen lijken zo op elkaar, ze heeft nooit begrepen hoe dat kan.
Angilica heeft nog een droom: een eigen lanchonete. Daar wil ze zelf eten gaan koken. Angilica’s inschatting is dat ze 10.000 real nodig heeft om een lanchonete te beginnen. Dat is ongeveer 5000 euro. Ze hoopt dat ze het in tien jaar bij elkaar heeft gespaard.
Op het menu zullen lokale specialiteiten staan, die ze nog moet leren koken. In de lanchonete heeft ze geleerd hoe ze met geld moet omgaan, en met klanten. Angilica heeft het gevoel dat ze de laatste twee maanden volwassener is geworden.
Ze is de oudste van vier kinderen. Angilica had ook een oudere broer, Anderson Luis. Ibura was niet echt een favela, je zou het een volksbuurt kunnen noemen. Haar broer had de verkeerde vrienden, hij wist te veel van de slechte dingen die zij deden.
Toen Anderson Luis een vriendin kreeg en uit het leven van de straat wilde stappen, accepteerden zijn vrienden dat niet. Op een nacht lag hij te slapen met zijn vriendin en haar dochter. Hij werd door het raam doodgeschoten. Anderson Luis was zeventien, Angilica was vijftien. Ze zegt: “Ik denk dat God vond dat het zijn tijd was.”
♦
Of ze nu Angilica heten of Karina, het zijn jonge vrouwen die, in mijn ogen, geen gemakkelijke levens hebben. Mensen met comfortabelere levens zouden bij een tegenslag misschien sneller uit het veld worden geslagen.
Wanneer je broer wordt doodgeschoten of je vader een alcoholist is met wie je nooit contact hebt – in andere delen van de wereld zou het kunnen leiden tot psychiaterbezoek of op zijn minst een zogeheten trauma. Het is niet zo dat Angilica zonder emotie praat, het is alleen een ander soort emotie dan die welke in West-Europa meestal wordt geuit.
De manier waarop Angilica vertelt over de moord op haar broer zou je berustend kunnen noemen, of gelaten. Je zou het ook krachtig kunnen noemen, of levenslustig of optimistisch. Of inspirerend of mooi.
Dat is tenminste hoe een buitenstaander het zou kunnen bekijken. Voor Angilica is er niets bijzonders aan. Ze heeft geen andere keuze.