Bij wie moet, als jood, je loyaliteit liggen – bij je bedreigde religieuze broeders en zusters of bij hun bedreigers, die zelf weer op een andere manier bedreigd worden? Welke bedreiging is erger – joden die niet langer als zodanig herkenbaar over straat kunnen omdat ze in elkaar worden geslagen door zogeheten straatterroristen, of Marokkanen die hier moeten leven in de wetenschap dat de twee na grootste politieke partij als belangrijkste agendapunt heeft: zij zorgen voor alle problemen in ons land? Is Geert Wilders echt zo pro-Israël als hij beweert? Hoe betrouwbaar kan iemand zijn die in zulke bewoordingen spreekt over een andere minderheidsgroep? Staat hij echt aan onze kant of zou hij, in het hypothetische geval dat hij de kans kreeg om te doen wat hij wilde met de Marokkanen en de Antillianen, daarna overgaan tot de vraag: welke allochtonen zijn nu aan de beurt? Moeten wij als collega-minderheden solidariteit voelen met elkaar of moeten we vooral kijken naar ons eigen particuliere belang?
Het is voor mij lastig om in te schatten hoe textieljoden en orthodoxe joden erover denken, dus laat ik voor mezelf spreken. Als jood hanteer ik het motto: er bestaat maar één God, en wij geloven niet in hem. Ook heb ik weleens gedachten die met een beetje goede wil intellectueel kunnen worden genoemd. In de manier waarop ik ben opgevoed past het niet om bevolkingsgroepen te veroordelen. In mijn deel van Amsterdam-Zuid wantrouwen wij mensen die rechtse praatjes ophangen over andere bevolkingsgroepen. Mensen die vinden dat alle Marokkanen moeten oprotten, dat zijn toch dezelfde mensen die zeventig jaar geleden van mening waren dat de joden de schuld waren van alle problemen in Nederland? Maar wat als de mensen die Marokkanen veroordelen zelf joods zijn, aan welke kant moet ik dan staan?
Het probleem is dat de vergelijking tussen beide groepen alleen maar meer vragen oproept. De situatie van de joden voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog is wezenlijk anders dan die van de Nederlandse Marokkanen in 2011. Joden waren in 1940 niet verantwoordelijk voor een onevenredig groot deel van de kleine criminaliteit. Ze lieten hun religieuze overtuiging niet zo demonstratief tussen henzelf en de andere Nederlanders in staan. Joden hadden, zeker in Amsterdam, een aanzienlijk grotere bijdrage geleverd aan de ontwikkeling en identiteit van Nederland.
Iedere gedachte over dit onderwerp leidt tot nieuwe gedachten. Het is bijna niet mogelijk om er één duidelijke mening over te hebben. Probeer maar eens te beginnen bij de basis van het antisemitisme onder Nederlandse Marokkanen. Hoe is het mogelijk dat door hen een direct verband wordt gelegd tussen joden in Nederland en het handelen van de Israëlische overheid ten opzichte van Palestijnen? Het is een misverstand om te denken dat Nederlandse joden per definitie het beleid van de Israëlische regering steunen. De opstelling van de Europese joden tijdens de Tweede Wereldoorlog verschilt vrij radicaal van die van de joden in Israël sinds 1948. Europese joden waren, en misschien zijn ze dat nog, zachtaardige intellectuelen die over het algemeen niet gespecialiseerd zijn in fysieke of andere oorlogshandelingen. Israëlische joden daarentegen hebben zich aardig aangepast aan de wat hardere omgangsvormen die gangbaar zijn in het deel van de wereld dat zij bewonen.
Mag ik hardop zeggen dat alleen al het uitgangspunt voor het antisemitisme onder Nederlandse Marokkanen is gebouwd op onwetendheid en wellicht ook op ongeschooldheid? Ik weet het niet. Ik ben opgevoed met de gedachte dat het niet eerlijk is om op basis van het wangedrag van een kleine minderheid een grotere groep te veroordelen. Hoe groot is het percentage Nederlandse Marokkanen dat antisemitische gevoelens heeft? Ik heb geen idee. Hoe groot is de bedreiging voor joden door Nederlandse Marokkanen? Ik zou het niet weten. Ik woon veertig jaar in Amsterdam en heb nog nooit een antisemitisch incident met Marokkanen meegemaakt. Wel heb ik afgelopen jaar met eigen ogen en met verbazing gezien hoe alle joodse instellingen die ik bezocht, een synagoge en zelfs een middelbare school, alleen onder zware bewaking konden functioneren. Zou het voor een jood met een keppeltje op werkelijk veiliger zijn om in Israël te leven dan in Nederland? In Israël blijft het niet bij pesten, intimideren of in elkaar slaan. In Israël voeren ze oorlog en schieten ze terug.
Goed. U verwacht nu van mij een antwoord op de vraag: wat is je standpunt over de bedreiging van joden door Marokkanen? Die vraag kan ik niet beantwoorden. Ik kan niet in de toekomst kijken, net zomin als dat in 1939 mogelijk was. Het zou kunnen dat de huidige situatie later vergelijkbaar zal blijken te zijn met die in 1939. Het zou ook kunnen van niet. Het zou kunnen dat Marokkaanse Nederlanders onze bedreigers blijken te zijn. Het zou kunnen dat zij zelfde bedreigde partij blijken te zijn. Het zou ook kunnen dat Marokkanen binnen een of twee generaties gewoon Nederlanders worden genoemd en dat de bedreigingen nooit geëscaleerd zijn.