Johannes de Doper sloeg dit alles gade vanuit de hemel en stuurde in razende vaart een engel naar de aarde om het heilige, geneeskrachtige kruid voor de ondergang te behoeden. De engel joeg de duivel weg met zijn eigen bos distels en riep: ‘Blijf van deze planten af! Deze bloemen zijn heilig, want ze dragen het bloed van Jezus in zich. Zij zullen de mensen helpen die warmte nodig hebben voor hun genezing.’ Uit dankbaarheid voor de redding van dit waardevolle kruidenplantje is het genoemd naar zijn beschermheilige: sintjanskruid.
Hoe weten we dat dit verhaal op waarheid berust? Als u de knop van de bloem uitdrukt, komt er een paarsrood sap tevoorschijn, dat warmtegevende olie bevat. En als u een blaadje plukt en dat tegen het licht houdt, ziet u nu nog de gaatjes die de duivel erin heeft geslagen.
Deze echte zomerbloem bloeit rond 24 juni, de datum waarop de Germanen hun ‘midzomer-zonnewendefeest’ met grote vuren vierden. Sinds de intrede van het christendom wordt op die datum de geboortedag van de heilige Johannes de Doper herdacht – waarbij op sommige plaatsen midzomervuren worden ontstoken – naar wie dit kruidje is vernoemd. Sint-janskruid heet in het Latijn: Hypericum perforatum. Hypericum betekent zoiets als ‘het kruid onder de heide’, wat aangeeft dat het te vinden is op zonnige, warme, arme, droge gronden. Het kan grote temperatuursverschillen goed verdragen. Het is een pioniersplantje, veel te zien in de duinen en op kapvlakten. De plant bloeit met veel losse, gele bloemen van juni tot in oktober. Een bloem bloeit maar één dag. Perforlatum betekent: ‘doorboord’ en wijst op de gaatjes die zichtbaar worden als u een blaadje tegen een lichte achtergrond houdt. Dit zijn met olie gevulde kliertjes. In het Frans wordt de plant ‘millepertuis perforé’ genoemd, wat duizend gaatjes betekent. Sint-jansolie is een warmtegevende olie.
Sint- janskruid is populair als een natuurlijk antidepressivum.
18 De linde
Hoe een nimf in een lindeboom veranderde
De linde is de boom van overvloed. De bloei in juni is overvloedig en de bloemen geuren ’s avonds heerlijk. Dag en nacht doen vele duizenden honingzoekers als bijen, hommels en nachtvlinders zich te goed aan de bloemen boordevol honing. De linde staat symbool voor vrouwelijke krachten, schoonheid, geluk, trouw, liefde, vruchtbaarheid en troost. Hoe dat zo gekomen is leest u in deze Griekse mythe vol liefdevolle opoffering.
Duizenden jaren geleden geloofden de mensen dat er talloze goden en halfgoden op de wereld rondwaarden. Iedere god had één of meer taken. Een van de halfgoden was de zeenimf Philyra. Ze was een dochter van Tethys, de godin van de zeeën en ondergrondse rivieren. Haar vader was Oceanus, de god van de oceanen. Philyra had drieduizend broers, de riviergoden, en drieduizend zussen, de zeenimfen die ieder een stukje zee op de wereld beschermden. Philyra beschermde een deel van de zee rond Griekenland. Ze werd al enige tijd lastiggevallen door de oppergod van dat moment, Cronos. Hij wilde haar lastig vallen, maar zij wilde niets van deze wrede god weten. Op een ochtend lag ze op het strand in de warme zon en genoot van de kabbelende zee. Plots verscheen Cronos en overweldigde haar. Tijdens de paring zag de oppergod zijn vrouw over het strand naderen en raakte in paniek. In de hoop haar te misleiden veranderde hij zichzelf razendsnel in een hengst. Door deze gedaanteverwisseling werd het kind dat hieruit voortkwam een centaur, Chiron genaamd. Hij was half mens en half paard. Philyra schaamde zich zo voor het monster dat zij gebaard had, dat ze de goden smeekte haar niet langer in mensengedaante te laten voortleven. En de goden luisterden: ze veranderden haar in een prachtige lindeboom. Chiron groeide op aan de voet van deze lindeboom, zijn moeder. In de gedaante van een boom voedde ze haar zoon in wijsheid op en de jongen ontwikkelde zich tot een wijze centaur. Vele koningen stuurden hun zonen voor een nobele opvoeding naar deze bijzondere centaur, die steeds zijn lessen gaf in de schaduw van een grote linde. Sindsdien is de lindeboom het symbool van overvloedige liefde en voeding.
Voor de Germanen is de linde de boom van Frija, de godin van schoonheid, sensualiteit en vruchtbaarheid. Centraal in veel dorpen stonden in de middeleeuwen linden, waaronder recht gesproken, getrouwd en gefeest werd. Daar was vaak ook de markt, van oudsher het terrein van vrouwen. Een lindeblad was het symbool van vrij grondbezit (een eikenblad voor horigheid). Na de bevrijding in 1945 werden in heel Nederland ‘bevrijdingsbomen’ en ‘Oranjebomen’ geplant, bijna allemaal lindebomen. Tegenwoordig komen vrijwel geen wilde linden meer voor. Het zijn vooral aangeplante ‘cultuurbomen’: hoge bomen die diep wortelen en eeuwenoud kunnen worden. De honing van de bloemen trekt duizenden luizen aan. De luizenpoep veroorzaakt de bekende plakkerigheid aan alles wat eronder staat, zoals bankjes en auto’s.