Is er nog een grafkamer? Op Groenland?
Aan het eind van de tiende eeuw werd Groenland gekoloniseerd door Eirik Raude, Erik de Rode, die op de vlucht was nadat hij in Noorwegen en IJsland in de ban was gedaan. Gedurende enkele eeuwen bloeide de Noordse kolonie en was er sprake van een kwetsbare harmonie met de oorspronkelijke bevolking, de Inuit. Maar langzamerhand verslechterde de situatie. De laatste Noorse handelsschepen verlieten Groenland in 1368. De laatste christelijke bisschop stierf tien jaar later. Volgens de overlevering was de Noordse kolonie in de eerste helft van de vijftiende eeuw verdwenen. Sommige mensen gaan ervan uit dat de inwoners gevangen werden genomen en verkocht als slaven. Anderen geloven dat ze naar het zuiden zeilden, naar de Canarische eilanden, en daar een stam van lange, blonde, blauwogige Guanchen vormden. Weer anderen menen dat ze langzaam naar huis, Noorwegen en IJsland, terugkeerden. Of dat ze uitstierven. Of doortrokken naar het westen, naar Vinland ...
'Dat zou al die andere verwijzingen naar Groenland die we zijn tegengekomen verklaren', zeg ik.
'Hier wordt verwezen naar de zwarte dood. Rond 1350 waren de IJslanders bang voor de pest die huishield in Noorwegen en Europa. Nu is de pest weliswaar nooit in IJsland geweest, maar je kunt je de paniek voorstellen.'
'Dus uit angst voor de pest vluchtten de hoeders naar Groenland?'
'Daar ziet het naar uit.'
'En nu ligt daar de rest van de schat?'
'O, nee.'
Thrainn haalt een paar andere foto's tevoorschijn. 'In dit IJslandse boek uit de vijftiende eeuw, het Skalholtsbók, is naderhand iets in de kantlijn geschreven. Deze tekst vertelt dat de schat honderd jaar, dus tot 1450, door een Noordse nederzetting op Groenland werd bewaakt. Daarna werd een gedeelte van de nederzetting uitgemoord. Archeologische vondsten van skeletten, wapens en uitrusting duiden erop dat de aanvallers uit Zuid-Europa kwamen. Misschien wel van het Vaticaan. Maar lees hier eens.' Hij legt zijn vinger op een stuk tekst: 'Hier staat echt dat een groep kans zag om te ontsnappen en naar het land achter de horizon zeilde. Dat is een interessante formulering, want die komt in meerdere teksten uit die tijd voor en dan gaat het om Vinland. Dat nieuwe, vreemde land in het westen.'
'In 1450?'
'Pas vijftig jaar later zou Columbus op dat Caribische eiland stuiten.'
'In het Vaticaan vond ik een verwijzing naar gevechtshandelingen in 1450 op Groenland. Voorzover ik me kan herinneren stond er ook iets over dat sommige barbaren - en dat zouden Noorse of IJslandse hoeders kunnen zijn geweest - kans zagen om te ontsnappen. Vijftig jaar later gaf de broer van Christoffel Columbus een brief door van een onbekende groep mensen op het eiland Hispaniola. De hoeders.'
'Heb jij die brief?'
'We zoeken ernaar.'
'In die tijd werden de zeeën tussen Noorwegen, Schotland, IJsland en Groenland regelmatig bevaren door verschillende Zuid-Europese expedities. De mannen van de paus waren na de expedities in de tweede helft van de veertiende eeuw goed bekend met deze vaarwateren. Nog maar honderd jaar later was Christoffel Columbus hier inderdaad op bezoek in het noorden, net als menig andere zeeman. Waarschijnlijk heeft hij hier het idee gekregen om naar het land in het westen te zeilen.'
'Dus de mummie werd van IJsland naar Groenland gebracht en honderd jaar later werd hij van Groenland verder weggebracht naar de Noordse kolonie in Vinland.'
'Daar lijkt het op.'
2
Om twee uur 's middags heb ik een afspraak bij de dokter die het gips van mijn been haalt. Zonder gips lijkt mijn been wel van lucht. Ik durf het niet te belasten. Ik ben bang voor de pijn. De dokter zegt dat ik een zeurpiet ben. Ik weet niet of ze een grapje, maakt of het meent.
Laura - de onderzoekster van de SIS die op jacht is naar de verzameling van Maximilian von Lewinski - belt me diezelfde middag. Ik kan aan haar stem horen hoe opgewonden ze is. 'Ik bel uit Berlijn, uit het rijksarchief!'
'Wat heb je gevonden?'
'Ik geloof dat het me eindelijk is gelukt de verzameling op te sporen!'
'Oei! In Berlijn?'
'Nee, nee! Maar daar heb ik het spoor gevonden. Ik ben in Bonn, Stuttgart, Parijs, Warschau ... '
'Vertel!'
'Maximilian von Lewinski's respect voor de verzameling moet erg groot zijn geweest, want hij wilde geen enkel risico lopen. Hij was een hoge officier van de Wehrmacht. Hij moet hebben geweten dat het oorlog zou worden. Dus ik dacht: als ik Maximilian von Lewinski was geweest, wat had ik dan gedaan? Wat zou ik dan hebben gedaan, Bjørn?'
'Ik zou de verzameling in veiligheid hebben gebracht. Naar een andere plaats hebben gebracht.'
'En wat is de veiligste plek die je in de jaren dertig kon verzinnen?'
'Tja. Een land dat niet betrokken zal worden in de oorlog?'
'En dan hebben we het over ...?'
'Veel landen 'Maar eentje steekt er in dit verband toch bovenuit?'
'Amerika?'
'De Lewinski-dynastie had al een bruggenhoofd naar Amerika. Maximilians broer Uwe emigreerde in 1924 naar Amerika en vestigde zich in Chicago, waar hij leiding gaf aan het Amerikaanse bedrijf Lewinski Steel Corporation.'