Moeizaam maken we de haken, sloten en scharnieren los waarmee het dakvormige deksel vastzit aan de kist. De vier zijkanten van de zilveren schrijn zijn aan elkaar bevestigd met scharnieren. In de schrijn ligt de oorspronkelijke houten kist. Het hout is bedekt met kleden die zijn vergaan. De houten kist zelf lijkt solide en stevig. Het deksel is met zesenzestig koperen nagels vastgetimmerd aan de kist.
We verwijderen nagel voor nagel, totdat het deksel losgewrikt en opgetild kan worden.
Het lichaam van Olav de Heilige is gemummificeerd.
De mummie is gedeeltelijk bedekt met geborduurde kleden. Hij rust met zijn handen gekruist over zijn borst. In zijn hand heeft de koning een scepter van goud. Aan het ene uiteinde zit een ankh, aan het andere het runenteken tyr. Iets voorbij het midden zit een dwarsbalkje.
Ankh, tyr en kruis in één.
Minutenlang staan we zwijgend te kijken naar de overblijfselen van de heilige koning. Buiten wakkert de wind aan. De bomen zwiepen.
De Lewinski-verzameling
1
Er wordt op mijn kamerdeur geklopt.
Ik ben weer terug in Oslo. Al een paar dagen neem ik rapporten van verschillende vakdisciplines door die aan het onderzoek werken naar de grot en de menselijke overblijfselen.
Ik werp een geïrriteerde blik op de deur en hoop stilletjes dat het kloppen op zal houden.
Uit angst voor de afgezanten van het Vaticaan hebben de hoeders de Egyptische mummie van de grot op Selja - of misschien van een tijdelijke schuilplaats in een staafkerk - naar Snorri in IJsland gebracht. Daar werd de mummie bewaakt door Snorri en daarna door Thordur kakali. Maar wie zorgde er voor de mummie toen Thordur tot koning van Noorwegen werd uitgeroepen? Dat weten we niet. Waarom werd de kist weggehaald? Waarheen? En waarom hebben ze de schatten en de schrijn van Olav in de grot achtergelaten?
Weer wordt er op de deur geklopt. Harder dit keer.
Ik heb mijn achtervolgingswaanzin ingekapseld in een cocon van zelfbewuste nonchalance. Ik heb gewonnen. De sjeik heeft verloren. Het legioen aan moordenaars, spionnen en geheime achtervolgers is samen met Hassan naar huis vertrokken, met hangende pootjes en teleurgesteld - verslagen door een Noorse universitaire docent in de archeologie. Dagenlang heb ik ongegeneerd genoten van mijn leedvermaak.
'Bjørn?' De deur gaat open. 'Ik ben het?'
Thrainn.
Ik omhels hem iets hartelijker dan een doctor mag verwachten van een simpele universitair docent.
'Ik heb geprobeerd je te bellen', zegt hij.
'Het spijt me. Ik heb mijn mobieltje uitgezet. Dat ging de hele tijd. Wat doe je hier?'
'Ik heb iets bij me waaraan je wat zou kunnen hebben. Daarna ga ik naar Selja om de grot te bekijken. Zoiets maak je maar een keer in je leven mee.'
Onder zijn arm heeft hij een dikke map met documenten.
'De vertaling van het bijbelmanuscript?'
Hij schudt zijn hoofd. 'Daar zijn ze nog steeds mee bezig. De tekst stemt soms wel en soms niet overeen met de oude bijbelversies. Ze sluiten niet uit dat de tekst een privé-versie is waarin een idiote monnik zijn eigen ideeën heeft toegevoegd aan de kopie van de bestaande bijbeltekst.'
Hij doet de map open en pakt er een paar grote foto's van een manuscript uit. 'Ik heb de interessantste bladzijden een voor een laten fotograferen. Eersteklas fotokwaliteit! Je kunt zelfs het verschil in dikte van de inkt zien!'
'Wat is dit?'
'Het Flateyboek. Codex Flatöiensis. De grootste en mooiste IJslandse handschriftverzameling. Misschien wel het belangrijkste middeleeuwse manuscript van IJsland. Tweehonderdvijftig bladzijden van het fijnste leer, handbeschreven, met versierde letters en illustraties. De tekst begint in 1387 door-'
'Thrainn! Waarom heb je deze kopie meegenomen?'
'Omdat de Codex Flatöiensis veel meer bevat dan de andere geschriften. Je vindt er vrijwel alle koningssaga's in, bijvoorbeeld de saga's over Olav Tryggvason en Olav de Heilige, maar ook historische informatie. Het Flateyboek heeft bijvoorbeeld een afwijkende versie van de saga over Olav de Heilige. Vroeger dacht men dat de versie van Snorri de meest precieze was, maar tegenwoordig vertrouwen we het Flateyboek eigenlijk meer. Wat ik je wilde laten zien is dit ...' Thrainn bladert verder. 'Hier', zegt hij en hij stopt: 'De Granlendingasaga. De saga over de Groenlanders.'
Hij tikt op het blad. In de kantlijn, prachtig versierd, staan drie symbolen: ankh, tyr en kruis.
'Deze tekst in de kantlijn staat nooit in de kopieën en vertalingen van het Flateyboek die later zijn gemaakt. Zo gaat dat met de meeste manuscripten. Als je teruggaat naar het origineel, vind je altijd tekst die al dan niet bewust over het hoofd is gezien.'
Wat staat er?'
'Niet zo enorm veel. Het is duidelijk dat ze niet wilden dat iemand er iets van begreep. Kort samengevat staat er in de kantlijn dat de hoeders in 1350 de schat op Groenland in veiligheid hebben gebracht.'
Ik zwijg. De schat moet de mummie en de schriftrollen zijn geweest.