'De inquisitie, in een milde en barmhartige vorm, bestaat tegenwoordig overigens nog', voegt Tomaso eraan toe. 'Vandaag de dag draagt ze de naam "Congregatie voor de geloofsleer" en is ze een onderdeel van het centrale bestuur van de katholieke kerk.'
'We vragen ons af, zegt Marcello Castiglione, 'wat er in de brief kan hebben gestaan dat de bisschop hem niet aan de rechtmatige ontvanger wilde afleveren, waardoor hij bij de inquisitie belandde.'
'Bestaat de brief nog?'
'Ja. En nee. Dat wil zeggen: misschien. Maar we weten niet waar', geeft Luigi toe.
'Naar alle waarschijnlijk is hij tussen 1820 en 1825 uit het archief van het Vaticaan gestolen', legt Marcello Castiglione uit.
'Een bemiddelde joodse theoloog uit Praag wordt van de diefstal verdacht', zegt Luigi. 'Hij wijdde zijn hele leven aan het verzamelen van religieuze geschriften en had een fascinatie voor stukken over Satan. We verdenken hem ervan een medewerker bij het archief te hebben omgekocht om dat document te stelen. Hoewel het onbegrijpelijk is waarom een ogenschijnlijk onleesbaar document uit het zestiende-eeuwse Caribische gebied, bestemd voor een Noorse bisschop, een verzamelaar die gespecialiseerd is in manuscripten en documenten uit het Midden-Oosten kan interesseren.'
'Wat is er met zijn verzameling gebeurd?'
'Voor hij in 1842 stierf, liet hij alles - zesenveertighonderd brieven, documenten en manuscripten - na aan een stichting beheerd door zijn zoon Jakob. In 1934 werd alles geconfisqueerd door de bekende Duitse zakenman en nazi Maximilian von Lewinski. Niemand weet wat er daarna met de verzameling is gebeurd. Veel mensen denken dat die verloren is gegaan toen de residentie van Von Lewinski bij het bombardement in Dresden in februari 1945 in een ruïne veranderde.'
'De Bijbel van Satan', mompel ik nog steeds in verwarring.
Marcello Castiglione neemt de houding aan van een priester die een menigte twijfelaars toespreekt. 'De verschillende geloofsrichtingen hebben tamelijk verschillende opvattingen over Satan. Het woord "satan" is Hebreeuws voor "tegenstander" of "aanklager". Satan was de gevallen aartsengel die God uit de hemel stootte, de engel Lucifer.'
'Hij was Gods gereedschap,' zegt Luigi, 'zoals Judas dat voor Jezus was. Sommige mensen zien de duivel als de symbolische representant van het Kwaad. Voor anderen is hij een fysieke en dierlijke gedaante met hoorns en hoeven.'
'Sommigen, zoals de joden, geloven dat hij zich omgeeft met een grote groep demonen', zegt Marcello Castiglione. Zijn stem en licht gebiedende toon doen denken aan een priester in een dorpskerk. 'De joden kennen twee soorten demonen, de behaarde saters, séirimer, en de slangachtige shedim. In de christelijke traditie zijn de demonen niet zo fysiek beschreven. Daar zijn ze vaak te herkennen als kwade geesten. In de zestiende eeuw rekende Johann Weyer - de auteur van de duivelcatalogus Pseudomonarchia Daemonum - uit dat het aantal duivels in de hel 7.405.926 bedroeg, verdeeld over 1111 legioenen met elk 6666 leden.'
Dan neemt Luigi het weer over: 'De baas van alle demonen, Satan, is in al die jaren een veelbesproken figuur geweest. Wie is hij eigenlijk? Satan neemt in de Bijbel geen centrale plaats in. De mormonen daarentegen beschrijven in hun heilige boek De kostelijke parel een ontmoeting tussen Mozes, God en Satan. Volgens de mormonen is dat hoofdstuk ooit een deel geweest van de Bijbel.'
'Zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament was Satan een werktuig van God om de mensen op de proef te stellen', zegt Marcello Castiglione.
'Toen de onbekende versies van de eerste twee boeken van het Oude Testament in 1947 voor de dag kwamen, bij de ontdekking van de Dode Zee-rollen, konden de theologen dit lezen: Op de dag dat de Heer het licht schiep, schiep hij ook de lichte en de donkere engelen', zegt Luigi.
'Begrijp je het?' vraagt Marcello Castiglione. 'God schiep de engelen van de duivel. Je kunt je afvragen waarom.'
'Onze voorstelling van Satan is veranderd met ons beeld van God. In het Oude Testament van de joden kwam God naar voren als streng en terechtwijzend', zegt Luigi. 'Vanaf Jezus' geboorte veranderde dat godsbeeld. God werd barmhartig. Veel mensen vinden dat God in het Nieuwe Testament milder is. Vergeving en tolerantie nemen een veel grotere plaats in.'
'Daarmee veranderde ook het beeld van de mens over Satan', gaat Marcello Castiglione verder. 'Hij werd een antichrist. De totale tegenstelling van de Heer.'
'Maar ook nu heerst Satan niet over een eigen rijk', zegt Luigi. 'De hel is niet van Satan. In de Bijbel staat dat Satan en zijn engelen naar de vlammenzee werden gestuurd toen ze uit de hemel werden gegooid. De hel bestond dus al vóór Satan. Pas later gingen de mensen beweren dat Satan heerser was over de hel.'
'Ons Satanbeeld - met de duivel als een halfdierlijk wezen met hoorns en hoeven - stamt niet uit de Bijbel', zegt Marcello Castiglione. 'Dat werd in de Middeleeuwen geschapen.'