'Ja, en?'
'Kroonprins Thoetmosis was een tijd koning van Ethiopië. 'En dus is hij Mozes?'
'Er is meer. Mozes en kroonprins Thoetmosis waren beiden grote krijgsheren. Beiden waren diepgelovig. Na een geslaagde veldtocht werd kroonprins Thoetmosis als opperpriester aangesteld in de tempel van Ra in Heliopolis, in het noorden van Egypte, en nam hij deel aan de Ptah-cultus in Memphis. Vanuit die religieuze basis - niet ver verwijderd van Pi-Ramesses - regeerde kroonprins Thoetmosis over alle priesters in Opper- en Neder-Egypte.'
De Conservator hoest. Eigenlijk is hij veel te ziekelijk om dagenlang in deze cel te zitten.
'Begrijp je wat ik zeg, Bjørn? Kroonprins Thoetmosis was opperpriester in het gebied waar zijn vader Gosen liet herbouwen, de plaats waar de Israëlieten slavenarbeid voor de farao verrichtten.'
4
Na een korte pauze waarin hij zijn neus snuit, hervat de Conservator zijn verhaal: 'In het historische werk Aegyptica van de geschiedkundige Manethos zijn nog meer verbanden tussen Thoetmosis en Mozes te vinden. Daar wordt een slavenopstand in Avaris beschreven, in Gosen of Pi-Ramesses dus, onder Amen-hotep III. Manetho schrijft dat de farao op het hart werd gedrukt het land van "ongewensten" te zuiveren en ze aan het werk te zetten in de steengroeve in Avaris.'
'Wie waren die "ongewensten"?'
'Wie kunnen het anders zijn geweest dan de gehate Israëlieten? Volgens Manetho werkten de slaven er al vele jaren voordat een priester van de tempel van Ra in Heliopolis aankwam. Kroonprins Thoetmosis! De priester had zijn Egyptische geloof en zijn Egyptische goden opgegeven en aanbad een almachtige god. Manetho schrijft ook dat deze priester net als kroonprins Thoetmosis een voormalige soldaat was die de "ongewensten" leerde vechten. In de Bijbel staat over de Israëlieten dat "de Egyptenaren bang van hen waren" [Exodus, tweede boek van Mozes, 1:12]. Manetho vertelt dat toen de priester leiding gaf aan de opstand van de "ongewensten", het velen van hen lukte om te vluchten naar hun vaderland. Zie jij gelijkenissen? Een slavenopstand ... een Egyptische helper ... een vlucht naar het vaderland ... '
'Exodus ...'
'Precies! Eeuwen later veranderden de schrijvers van de Bijbel dat in een episch, dramatisch verhaal over verraad en moed, opstand en vlucht - de aftocht naar het beloofde land. De bijbelse versie is uiteraard veel grootser en indrukwekkender. Een spectaculaire massavlucht ... Een god die actief ingrijpt in de gebeurtenissen op aarde ... Een majestueuze leider van het kaliber van Mozes ... '
5
'Betekent dit dat de mummie die hier in het mausoleum van het Miércolespaleis ligt, kroonprins Thoetmosis is?'
'De mummie is kroonprins Thoetmosis, zoon van Amenhotep III en koningin Teye. Het zwarte schaap van de familie. De wildebras en rebel.'
'Wat is er met hem gebeurd nadat de slaven waren gevlucht?'
'Toen kroonprins Thoetmosis de Israëlitische slaven had geholpen met hun vlucht, keerde hij heel moedig terug naar het paleis van zijn vader. Terug naar papa. Maar Amenhotep III was geen milde en begripvolle vader. Hij veroordeelde zijn ongehoorzame zoon ter dood. De zoon was niet alleen in opstand gekomen tegen zijn familie en de Egyptische goden. Hij had niet alleen de slaven helpen vluchten. Nee, hij had in de eerste plaats zijn vader, de koning en god van Egypte, tot schande gemaakt. Daarvoor bestond geen genade.'
'Dus hij werd terechtgesteld?'
'Omdat hij van koninklijken bloede was, bleef hem een openbare terechtstelling bespaard. Voor de farao was het verraad van de zoon een staatsgeheim, een taboe, een familiaire schande. Kroonprins Thoetmosis mocht zelf kiezen hoe hij wilde sterven. Hij koos voor vergif. Toen hij de gifbeker had leeggedronken en zijn laatste adem had uitgeblazen, werd zijn lichaam gebalsemd en gemummificeerd. Hoewel hij een verrader was, was hij nog steeds koninklijk en daarmee goddelijk. Maar hij heeft nooit in het gezelschap van zijn voorvaderen mogen rusten. In plaats daarvan werd hij in een geheime grafkamer op de westelijke Nijloever gelegd, ver weg van het Dal der Koningen, Koninginnen en Prinsen. Achter twee andere grafkamers werd hij ingemetseld en uit de geschiedenis geschrapt. Amenhotep III gaf opdracht hem overal te verwijderen. Alle schriftelijke verwijzingen aan hem werden vernietigd. Herdenkingstekens werden met de grond gelijkgemaakt.'
'Maar hij werd niet helemaal vergeten?'
'De prins had vele geschriften nagelaten. Een deel van deze halfvergane geschriften ligt hier in het paleis. In feite vormden zijn teksten de basis voor een nieuw geloof. De medestanders van de kroonprins - en dat waren er vele - vergaten hun leider niet. Ze bewaarden de geschriften en de nog oudere overleveringen. Ze bestudeerden zijn gedachten en religieuze denkbeelden. Priesters bekeerden zich tot de almachtige God die de Egyptische goden had verslagen. Zo groeide kroonprins Thoetmosis uit tot een religieus leider. Langzaam begonnen steeds meer mensen die ene God te aanbidden. Eén richting ontwikkelde zich tot het jodendom. Een kleinere, minder opvallende groep legde de basis voor de Amon-Ra-cultus. De mummie van de kroonprins, die ze bewaakten, was hun God. Visionaire schrijvers verenigden de talrijke geschriften. Op die manier schiepen ze een nieuwe, charismatische hoofdfiguur en gaven hem de naam Mozes.'